Als hulpverlener ervaren hoe het is als alle structuur ineens wegvalt.

De berichten die in de media over hulpverlening in tijden van COVID-19 verschijnen, zijn wisselend in hun oordeel over de kwaliteit van zorg. Soms worden er positieve verhalen gedeeld, maar al te vaak komt de hulpverlening ook in een negatief licht te staan. De maatregelen die ons als maatschappij moeten beschermen zorgen voor veel beperkingen en die hebben vervolgens een grote impact op de geboden zorg. Dit vraagt om omdenken van zowel de zorgvrager als de hulpverlener. 

Het sociale en culturele isolement dat veel zorgvragers gemeen hebben en dat, door velen, als belemmering wordt ervaren, is door het coronavirus opgelegd op de gehele maatschappij. Wij als hulpverleners ervaren nu ineens zelf hoe het is als je niet meer actief en vrijuit deel kunt nemen aan de maatschappij en het grootste gedeelte van de dag thuis door moet brengen. De ervaringen die wij nu opdoen helpen ons om meer begrip voor de situatie van veel van onze zorgvragers te ontwikkelen. Dit is ook iets wat we nu steeds vaker terug horen namelijk: dat mensen blij zijn dat de maatschappij een keer voelt hoe het is om beperkt te zijn in verschillende dingen.

Naast het gevoelde isolement merken wij als hulpverleners nu hoe lastig het is als je zaken op nieuw moet prioriteren en herstructureren. Veel van onze zorgvragers hebben moeite om een goed dag- en nachtritme op te bouwen en aan de houden. Nu bij velen van ons de bekende paden niet meer te bewandelen zijn ervaren we aan den lijve hoe het is om een weekplanning te moeten maken. Want hoe combineer je gezin, thuisonderwijs, de opvang en andere zaken terwijl je ook nog vanuit huis hulp wilt verlenen via bijvoorbeeld beeld(bellen).

Ambulant begeleider Karlijn Breunissen schreef er onderstaande blog over!

Wat ik bij mijn collega 's en ons als organisatie heb gezien is een grote mate van flexibiliteit. Zeker er waren en zijn vragen, onzekerheden en lastige situaties maar tot nu toe hebben wij voor de meeste problemen een creatieve oplossing weten te vinden. Vooral collega’s met een of meerdere kinderen laten nu een grote mate van vindingrijkheid en stressbestendigheid zien. Zij doen er nu alles aan om alle ballen in de lucht te houden en dat is niet altijd even makkelijk, net zoals voor veel van onze zorgvragers. 

Ondanks de, op de maatregelen van de overheid, aangepaste vorm van ambulante zorg is het juist in deze tijden belangrijk dat hulpverlening snel kan worden opgestart. Nu behandelingen zijn gestopt of op een laag pitje gezet zijn, dagbesteding vaak niet doorgaat, vrijwilligerswerk geen doorgang kan vinden, sociale bijeenkomsten onmogelijk zijn en wachtlijsten in de GGZ voor behandeling langer worden, zien wij zorgvragers een groter beroep doen op de ambulante ondersteuning. Mede om die reden hebben wij enkele weken geleden, met inachtneming van een aantal maatregelen, de face 2 face begeleiding grotendeels weer opgestart en omarmen wij de veranderingen.

Als ambulant begeleiders van Vivens Begeleiding werken wij in werknemercoöperaties. Dat betekent onder andere dat we het werk per gemeente samen organiseren. We moeten er juist nu voor zorgen dat we allemaal in onze kracht staan. En dan zie je dat het coöperatieve werken werkt! Iedereen voelt zich verantwoordelijk en zoekt naar wat mogelijk is. Creatieve ideeën worden ook met de andere coöperaties gedeeld. Zo leren we van- en met elkaar hoe met deze bizarre situatie om te gaan.

Voor zowel zorgvragers als begeleiders is de huidige situatie ingewikkeld. Want hoe bied je ambulante ondersteuning als je niet bij mensen thuis mag komen?

Veel zorgvragers hebben complexe begeleidingsdoelen die vaak maar gedeeltelijk via (beeld)bellen te realiseren zijn. Dan is de creativiteit van ambulant begeleiders enorm belangrijk en zien wij de voordelen van het werken in coöperaties, waar oplossingen en ideeën omtrent het aangepaste werken in de ambulante zorg worden gedeeld en besproken. Zo zijn wij binnen onze coöperatie erachter gekomen dat ondanks de verwachting dat deze pandemie voor spanningen zou zorgen bij zorgvragers met de diagnose autismespectrumstoornis (ASS), voor een aantal het tegenovergestelde het geval is. Sommige mensen met ASS-problematiek ervaren juist rust in deze bijzondere tijden. Wellicht heeft dit te maken met het wegvallen van prikkels en het feit dat er nu minder vaak een beroep wordt gedaan op flexibiliteit vanuit de maatschappij.

Een tweetal voorbeelden:

Onlangs belde ik met een zorgvrager (een oudere vrouw van in de 80) met ASS. Ze heeft nog niet zo lang deze diagnose maar kampt al sinds haar vroege kindertijd met de belemmeringen en gevolgen van haar ontwikkelingsstoornis. Logisch, want je kunt ook last hebben van jouw beperkingen ook al heb je geen diagnose.

Het is een ontzettend actieve en kwieke vrouw. Echter zij ervoer constant stress en druk van buitenaf. Al die tijd is ze op een bepaalde manier door haar directe omgeving gestimuleerd om actief dingen in de maatschappij te ondernemen. Nu ze door Corona alle activiteiten die ze van zichzelf of anderen moest doen niet uit kan voeren, voelt ze zich beter dan ooit. Het leven is plotseling overzichtelijk en voorspelbaar geworden. In de ochtend doet ze het huishouden, in de middag de tuin (dat vindt ze heerlijk) en in de avond geniet ze lekker op de bank. Van haar mag de “lock down” nog wel even duren. Ze geeft zelfs aan even geen begeleiding nodig te hebben, het gaat ontzettend goed! Maar deze mevrouw vergeet één ding, namelijk dat deze toestand niet oneindig gaat duren. Hier komt de ambulante ondersteuning weer in beeld die haar helpt om op een kritische en constructieve manier naar deze situatie te kijken. Hoe kan zij het ontspannen gevoel na het coronavirus blijven behouden? Wat kun je van deze situatie leren en hoe kun je dit vertalen naar een maatschappij na de “lockdown”?

Ik heb er vertrouwen in dat zij antwoorden krijgt op deze vragen en dat het haar gaat lukken om een meer ontspannen leven tegenmoet te gaan.

Bij een andere zorgvrager met ASS die ik begeleid is ineens ook veel stress weggevallen. Door de maatregelen met betrekking tot het coronavirus heeft hij zonder stress van eindexamens zijn diploma behaald. Hiermee is er een last van zijn schouders gevallen. Het begeleiden via videobellen vindt hij ideaal. Contact kan frequenter en beter ingepland worden. Hij ziet zelfs mogelijkheden om mij als vertrouwde begeleider aan te houden zodra hij (in een andere stad) gaat studeren. Daarnaast is hij door de huidige situatie erg bedreven geworden in het structureren van zijn eigen dag, inclusief ontspannende activiteiten! Ook voor deze zorgvrager is dit een zeer leerzame periode waarin hij samen met begeleiding een betere toekomst voor zichzelf kan opbouwen.

In het algemeen valt mij op dat, sinds de uitbraak van het virus, zorgvragers nu steeds vaker een kort telefoontje de voorkeur geven boven een WhatsApp bericht. De drempel om mij te bellen of de telefoon op te nemen is bij veel zorgvragers een stuk verlaagd. Het lijkt erop dat de hulpverlener nu een prominentere rol inneemt in het leven van de zorgvragers.

Er zijn dus een hoop positieve ontwikkelingen te benoemen. Mijn zorgvragers geven aan voldoende steun te ervaren en zijn blij dat de ondersteuning zo goed als mogelijk is doorgezet. Doorgaans is er begrip voor de veranderingen in de geboden zorg waarbij we proberen de gezondheid van ons allen in acht te nemen. Maar ook dat er op andere manieren begeleiding wordt geboden als een zorgvrager door bepaalde redenen de begeleider echt niet wil of kan toelaten in zijn of haar huis.

Tot slot zorgt het feit dat deze crisis ons allemaal raakt voor extra erkenning over en weer en ervaren wij ook veel steun van onze zorgvragers! Samen gaan we de situatie aan!

Blijf gezond en pas goed op elkaar! Elk klein gebaar is ontzettend waardevol in deze moeilijke tijd.

Liefs van Karlijn Breunissen (ambulant begeleider Vivens Begeleiding)